-
چهارشنبه, ۱۸ آذر ۱۳۹۴، ۰۸:۱۸ ق.ظ
پیش‌گفتار: به‌تازگی قصد کرده‌ام پاسخ سوالاتی که توسط دوستان مطرح می‌شود را در قالب یک گفتار هرچند کوتاه در این تارنگار درج کنم. دوستی در خصوص نریشن سوالاتی داشتند؛ دوستان، نریشن/ نریشن، دوستان!
مدخل: امروزه زمینه‌های مختلف هنر، آنچنان درهم آمیخته شده‌اند که تفکیک آنها از یکدیگر، دشوار است. واژه‌های بسیاری هستند که در زمینه‌های مختلف هنری، دربرگیرنده‌ی بار معنایی‌اند. این واژه‌های مشترک که ممکن است در برخی از زمان‌ها معنا یا توصیف متفاوتی با استفاده از همان واژه در زمینه‌ی هنری دیگری داشته باشند؛ به همان اندازه که می‌توانند محلی برای نزاع و درگیری باشند؛ می‌توانند فرصتی برای گفتگو در اختیار هنرمندان قرار دهند. یکی از این واژه‌ها؛ موضوع اصلی این سطرهاست. نریشن در زمینه‌های مختلفی به کار گرفته می‌شود. به‌عنوان نمونه در داستان و سینما. در بیانی ساده می‌توان نریشن را پرانتزی گفتاری توصیف کرد.
توصیف:
نریشن / متن گفتار ( Narration )
نریشن به معنای روایت قصه است. در سینما ، نریشن توضیحات اضافی است که از سوی کسی بیان می‌شود، که هم می‌تواند از شخصیت‌های فیلم باشد و هم نباشد. در فیلم‌های مستند و آموزشی ، صدایی است که روی فیلم آن را می‌شنویم و اطلاعات تکمیلی درباره تصویری را که می‌بینیم را در اختیارمان می‌گذارد. در فیلم‌های داستانی ، معمولا صدای یکی از شخصیت‌هاست و هدف از آن ، دادن اطلاعات بیشتر و گسترش آگاهی مخاطب از شخصیت‌ها و ماجرای فیلم است. نریشن در فیلم‌های داستانی می‌تواند همچنین صدای ذهنی شخصیت یا صدای وجدان او باشد. در تلوزیون، نریشن دامنه‌ای وسیع داشته و می‌توند توضیحات اضافی در مورد شخصیت یک برنامه تلوزیونی باشد تا صدایی که در تبلیغات تلوزیونی پخش می‌شود. نریشن در هرحوزه که به خدمت گرفته شود، باید ویژگی‌هایی داشته باشد.
ویژگی‌های نریشن:
تطبیق، نخستین ویژگی‌ای است که یک نریشن باید داشته باشد. یعنی میان گفتاری که مخاطب می‌شنود و تصاویری که می‌بیند، ارتباط وجود داشته باشد فرض کنید تصویری از یک زیردریایی در کنار نهنگی پخش شود و صدا بگوید:« … شیر مادر بهتر از شیرخشک است و … »
دومین مورد این است که در کنار تطبیق؛ بدیهیات طرح نشود. تابحال چقدر از دیدن مستندهایی که در آن نریشن، توصیف عینی تصویری که می بینید هست؛ دچار حال بد شده‌اید؟ مثلن تصویر مستندی را فرض کنید که در آن مردی در روزی آفتابی به کوه رفته و عینک دودی برچشم دارد با صدایی که می‌گوید: «عینکم را به چشم می‌زنم تا نور خورشید کوهستان اذیتم نکند!» یا بگوید: «برای کوهنوردی باید بدن آماده داشته باشیم.» هردو جمله بیان واضحات و بدیهیات است پس در نریشنی که می‌نویسید از بدیهیات پرهیز کنید همانقدر که باید حواستان باشد درباره‌ی چیزی که دیده نمی‌شود چیزی نگوئید.
به این نکته حتمن توجه داشته باشید که طول کلام و تصویر باید همسان باشند. فرض کنید تصویری از یک ناو جنگی نمایش داده می‌شود و بعد ویرانی‌های جنگ قاب را پرکرده ولی در نریشن، مشغول هنوز اطلاعاتی درباره‌ی قدرت موتور آن ناو ارائه می‌کند. اینجا ما در کنار اصل رعایت زمان تصویر کلام، دچار اشتباه دیگری هم شده‌ایم و آن ارائه آمار و ارقامی است که پسندیده‌تر آن بود که بصورت گرافیکی به تصویر کشیده می‌شد.
نکته‌ی دیگر درباره‌ی نریشن این است که از یاد نبرید زمان، متغیر است. مثلن نریشن تصاویری از یک باغ آلبالو می‌گوید: قیمت آلبالو در بازار نسبت به سال پیش افزایش یافته و این بدلیل آن است که بیشتر باغات منطقه قربانی کاهش ناگهانی دما شده‌اند. اینجا دقیقن پارسال کی است و امسال کی؟
و درپایان، هرگز از یاد نبرید تنها زمانی که تصویر قادر نیست پیام را انتقال دهد، از نریشن استفاده کنید.
ویژگی‌های جملات نریشن:
اول از همه از کلیشه پرهیز کنید. حرف‌های تکراری پدر متن را درمی‌آورد. گنده‌گویی نکنید، جملات اینچنین مشت‌هایی هستند اگرچه ظاهرا سینه‌ی آسمان را شکاف می‌دهد اما عملن باعث فرار مخاطب می‌شود. از سوی دیگر متن نریشن باید جملاتی ساده و در عین حال خیال پرور و فضاساز باشند که مخاطب را درگیر می‌کند. سعی کنید از جملات بلند، حتی المقدور استفاده نکنید؛ این‌کار باعث سردرگمی مخاطب می‌شود. از حروف ربط میتوانید استفاده کنید تا فهم بهتری به مخاطبتان بدهید ولی زیاد از حد جملات را با "و" و "که"؛ بهم مرتبط نکنید. بهتر است جملات ارتباط عمیق‌تری با هم داشته باشند تا اینکه آنها با ملات ربطی بهم بچسبند. از متن‌های عامیانه دوری کنید. به طور مستقیم تبلیغ نکنید و در بالادست تمام این موارد، به این نکته توجه داشته باشید که مخاطب نریشن کیست و قرار است بر چه تصویری استفاده شود.
مشخصا تفاوت زیادی میان نریشن یک فیلم هنری و نریشن یک فیلم تبلیغاتی وجود دارد. شما در نریشن فیلم هنری باید مخاطب را با نریشنی که می‌نویسید، غرق خیال و فضای کار کنید ولی در نریشنی که برای یک تیزر تبلیغاتی می‌نویسید؛ باید مخاطبان را به سمت فروشگاه ترغیب کنید. مشخصن تیزر اگر فعالیتی اقتصادی صرف هم نباشد؛ مطلقن فعالیت هنری نیست. شما در تیزر یک مدخل دارید، یک توصیف و تکرار مدخل (هرچند خود من صدای تبلیغات را همیشه می‌بندم.)
مسایل دیگر:
تبعیت راوی از قواعد حاکم بر روایت به لحاظ اول شخص، دوم شخص، سوم شخص یا چند شخصیتی بودن.
زمان نقل (Narrative time)، دلیل صدای نقل (Narrative voice) و زاویه‌ی دید (Narrative point of view) از دیگر پارامترهای نریشن است.
اجرای نریشن اما، کم از نگارش آن ندارد و مطلبی است که در این مقام نمی‌گنجد. بهرجهت امیدوارم این مختصر، مفید هم بوده باشد.
